Caričin grad – jedinstveno nasleđe Vizantije

Jug Srbije je bogat i značajnim istorijskim lokalitetima, ali malo njih je čulo za Caričin grad, jedan od najvećih i najznačajnijih vizantijskih gradova u unutrašnjosti Balkana. Ovaj arheološki biser iz 6. veka izgrađen na svega 7 kilometara od današnjeg Lebana, na samoj granici vlasinske regije. Justiniana prima je poduhvat velikog ktitora car Justinijan I, koji je rođen na tim prostorima, a poznat je i po tome što je završio izgradnju čuvene Crkve svete mudrosti, danas džamije Aja Sofija u Istanbulu.

Poznati imperator je rešio da sazida grad koji će veličati njegovo ime u svom rodnom kraju, na ušću reke Caričine u Svinjaricu, na 30 kilometara od Leskovca.

Sam grad je podignut na mestu autohtone gradine Bederijane, a dokaz toj tvrdnji su ostaci monumentalne bazilike sa autentičnim Justinijanovim monogramom i velika episkopska bazilika na akropoli. Neverovatna je činjenica da je u ovom gradu otkriveno čak deset bazilika!

Caričin Grad se prostire na platou od 42.000 kvadratnih metara i bio je važan crkveni, administrativni i vojni centar, sedište novoosnovane arhiepiskopije – Justiniana Prima. Bio je okružen bedemima, a pored spoljnih utvrđenja otkriveni su i unutrašnji bedemi koji grad dele na tri dela.

Na najuzvišenijem mestu u gradu sagrađen je Akropolj – sedište crkvene uprave, a tu je otkrivena velika katedralna crkva sa tri apside, atrijumom i krstionicom, koja spada u red najmonumentalnijih spomenika vizantijske arhitekture na Balkanu. Otkrića poput carskih pečata i staklare jedinstvena su otkrića na ovim prostorima.

U središnjem delu ističe se centralni kružni trg gde se odvijao javni život grada, čije su ulice bile popločane pravougaonim krečnjačkim pločama i okružene radnjama sa pokrivenim tremovima i lučnim arkadama, gde su zanatlije nudile svoju robu.

Ostaci fortifikacija, ulica, bazilika, javnih i privatnih građevina, bedema, sistema vodosnabdevanja sa akvaduktom i velikom cisternom, ali i podni mozaici u luksuznim objektima čine, ovaj lokalitet jednim od najznačajnijih spomenika antičke arhitekture i urbanizma.

Posle čestih upada Avara i naseljavanja Slovena, oko 615. godine, grad napušta domaće stanovništvo. Život u gradu se gasi verovatno zbog požara ili zbog presecanja vodovoda u vreme poslednjih opsada.

Justiniana prima ili Caričin grad, kako su ga u narodu prozvali, budući da se verovalo da je car Justinian grad podigao iz ljubavi prema svojoj supruzi, carici Teodori, jedno je od najbolje očuvanih arheoloških nalazišta na ovim prostorima.

Stanovnici Caričinog grada imali su razvijeno vodosnabdevanje -zasigurno jedinstveno otkriće bila je zanimljiva ugaona kula koja je skrivala cisternu u kojoj se završavao akvadukt i iz koje je čitava Justiniana prima sistemom cevi dobijala vodu.

Ako ste u blizini planine Radan i Vlasine, Caričin grad je mesto koje morate obići – jer je retko koji antički grad tako očuvan, a da se o njemu toliko malo zna.Zato krenite u avanturu putujući kroz vekove, sve do doba Rimljana – vidimo se u Caričinom gradu!